BOSNIE IN EN.........UIT!
Vrijwel iedereen van de rotatie is een half jaar geleden op de bekende wijze via Split en met het rotatiekonvooi naar Busovaca of Santici gekomen. Als Commandant van het Contingent NL Troepen in voormalig Joegoslavie heb ik een andere route gevolgd.
Op 27 maart ben ik vertrokken en met het vliegtuig van Schiphol naar Zagreb gevlogen. 's Avonds was het zo warm dat je om 10.00 uur op het kamp Pleso nog zonder jas en met opgerolde mouwen buiten kon lopen. De volgende ochtend lag er 10 cm sneeuw. Die dag ben ik met een Russisch transportvliegtuig (Iljoesin) naar Sarajevo gevlogen. Dat was voor mij een compleet nieuwe ervaring. Het vliegtuig was afgeladen vol, zodat je als passagier in het vliegtuig alleen aan de zijkant nog een ruimte van ongeveer 75 cm hebt, waar je op een smal klapbankje met opgetrokken knieen kunt zitten. Het is een enorme machine, die snel stijgt en daalt en die een geweldig kabaal maakt. Ik heb gedurende de vlucht van anderhalf uur met de oorproppen ingezeten. Bij het instappen in Zagreb gingen ook tien a vijftien burgers aan boord, waarvan men mij vertelde dat het de burgemeester van Sarajevo met zijn gevolg was. Nu was dit de eerste of een van de eerste vluchten op Sarajevo, nadat de heer Akashi tien dagen daarvoor, na het uitstappen, door de Bosnische Serviers op het vliegveld van Sarajevo was beschoten. De journaalbeelden stonden nog duidelijk op mijn netvlies. Een van de voorwaarden waaraan voldaan moest zijn, voordat het vliegveld weer open ging, was, dat de VN geen (Moslim-)burgers meer mee zou nemen in de vliegtuigen. Ik heb mij bij de landing niet echt op mijn gemak gevoeld.
Na de landing moest je snel uitstijgen, tussen de Franse militairen en pantservoertuigen door en achter de hesco's. De mensen die mij zouden ophalen hadden blijkbaar vertraging, want ik zag niemand. Ook dat draagt er niet toe bij dat je je beter op je gemak gaat voelen. Gelukkig kon ik een lift krijgen van een UNHCR-medewerker, die mij met een gepantserde jeep naar HQ Unprofor (toen nog BH-Command) bracht.
Sarajevo is een totaal verwoeste stad, waarbij ik me heb afgevraagd hoe je hierin kunt leven, maar mensen hier hebben geen keuze; ze zitten opgesloten en worden dagelijks beschoten. Dus je ziet tussen al het puin iets van een "normaal" leven. Als je deze stad, waar elf jaar geleden de Olympische winterspelen nog hebben plaats gevonden, nu in werkelijkheid ziet, dan kun je niet begrijpen wat zich hier allemaal afspeelt. Sniper-Alley was voor mij in werkelijkheid nog indrukwekkender dan alle beelden die ik daarvan op televisie had gezien.
De volgende dag ben ik van Sarajevo over de weg naar Busovaca gereden. Met twee MB's en een ziekenauto zijn we over Sniper-Alley en via de checkpoints S4, S3 en S1 gegaan. Het onbegrip werd onderweg alleen maar groter. Vanuit Sarajevo (moslimgebied) kom je in Bosnisch-Servisch gebied, vervolgens in Bosnisch-Kroatisch gebied (Kiseljak-pocket), dan weer door Moslim-gebied en tenslotte weer in Kroatisch gebied (Vitez-pocket). En allemaal hebben ze checkpoints bij de overgangen van het ene naar het andere gebied om het verkeer te controleren.
Overal zijn de sporen van deze oorlog zichtbaar.
Met deze beelden en indrukken kom je aan in Busovaca. Je realiseert je dat in de komende zes maanden jouw leven zich hier zal gaan afspelen. Hoe zal dat zijn?
Zes maanden later. Hoe is het uiteindelijk gelopen?
Een heleboel mensen van onze rotatie hebben iets van hun ervaringen in dit "Rotatie Geitenpad" laten opnemen. Ook ik wil hieraan een bijdrage leveren en een aantal gebeurtenissen, zoals ik ze heb ervaren, kort de revue laten passeren.
Mijn eerste ochtend te Busovaca (30 maart): mededeling van de dood van Jeffrey Broere op T2; slecht begin, droefheid.
Commandooverdracht (4 april): start van het nieuwe bataljon; er moet veel gebeuren.
Mijn eerste konvooi met NL-1 naar Lukavac: grote waardering voor de chauffeurs; schitterend land(schap).
Bezoek aan Lukavac (Nadet Spt Cmd) en A Cie te Simin-Han: enthousiaste mensen die hier naartoe zijn gekomen om er wat van te maken.
Bezoek aan T2: indrukwekkend; hier is iets gebeurd; Kalesija is helemaal aan barrels geschoten en er "wonen" nog mensen.
Koninginnedag op Santici: gezellig en goed voor de saamhorigheid in het bataljon.
1 Mei: einde van het bestand in Voormalig Joegoslavie; na alle schendingen van dit bestand kan het pas "goed" beginnen; Krajina-west wordt meteen "aangepakt".
De bevoorrading van Dutchbat in Srebrenica wordt steeds problematischer. Een keer is er zelfs clearence voor slechts twee voertuigen:een 4-tonner en een ziekenauto.
Bezoek aan de Logbase Zagreb: de verlofgangers van Dutchbat (ondertussen meer dan 100) zitten hier al weken te wachten op toestemming om terug te kunnen keren naar de enclave; dit kan niet langer zo doorgaan.
25 en 26 mei: de luchtbombardementen op de Bosnisch-Servische opstellingen rondom Sarajevo, gevolgd door de gijzelingen; spanning en kwaadheid.
Juni: de Rapid Reaction Force komt Bosnie binnen; de konvooien staan langer stil voor de checkpoints dan dat ze rijden; de nieuwe rotaties brengen een nachtje door bij Gorni Vakuf; irritatie.
De activiteiten van de Bosnische Serviers bij Srebrenica nemen toe; OP-E wordt ontruimd; ergernis neemt toe.
Juli: de enclave Srebrenica ("veilig gebied") wordt nu echt aangevallen; ongeloof en kwaadheid wisselen elkaar af; eigenlijk wisten we al wat er zou kunnen gebeuren.
De bevoorrading van Sarajevo met UNHCR-voertuigen via de Igman-route en de interne distributie in Sarajevo; een goed gevoel dat je ook hieraan een bijdrage kunt leveren; spanning en onzekerheid i.v.m. de voortdurende beschietingen van de konvooien.
8 Juli: bericht van de dood van Raviv van Renssen; ontsteltenis.
9 Juli: Ceremony For The Death te Split; aangrijpend.
11 en 12 juli: de strijd om Srebrenica en de val van de enclave; spanning, teleurstelling, kwaadheid, maar ook opluchting dat er niet meer slachtoffers zijn gevallen.
13 tm 15 juli: bevoorrading van Potocari (L-7 konvooi) en de verzamelde media strijkt neer op Busavaca; tevredenheid dat je nog iets kunt doen; hoop dat ze snel naar huis kunnen.
22 en 23 juli: organisatie van de terugkeer en opvang van Dutchbat te Zagreb, Pleso; teleurstelling over de afloop van deze VN-taak, opluchting voor de mensen zelf.
25 Juli: de bevoorrading van en de distributie in Sarajevo moeten worden beeindigd, nadat een Belgisch konvooi bij een beschieting op Mount Igman vier voertuigen heeft verloren; opluchting dat er geen doden zijn gevallen.
Begin augustus: Kroatie valt de Krajina-noord en -zuid binnen; in zeer korte tijd is dit "opgelost"; blijkbaar is er overal in voormalig Joegoslavie geen andere oplossing mogelijk dan de militaire, die honderdduizenden vluchtelingen teweeg brengt en uitsluitend is gericht op etnische zuiveringen.
De ondersteuning van de Mortiercompagnie van de Mariniers met het KL MOR-det gaan door: schepen ontladen,verplaatsen, kamp bouwen te Kiseljak etc.
Eind augustus: de ontplooiing van de Rapid Reaction Force op Mount Igman en de NAVO-luchtaanvallen; de Bosnische Serviers hebben hierop geen militair antwoord; dit moet leiden tot een wending in de gebeurtenissen in Centraal-Bosnie en zeker rondom Sarajevo; in deze regio maken uitsluitend spierballen indruk; overleg is om tijd te rekken en de tegenpartij te misleiden (?).
Mijn overzicht van de belangrijkste gebeurtenissen gedurende onze Tour of Duty vertoont weinig positieve punten die zouden kunnen leiden naar een structurele oplossing van het conflict in deze regio. Ik meen te mogen constateren dat het niet aan onze inzet heeft gelegen. Ieder van ons heeft geprobeerd iets te doen om het leed van de oorlog te verzachten en misschien ook een kleine bijdrage te leveren bij de totstandkoming van iets dat op een vredesproces moet gaan lijken.
Ik ben er tijdens deze uitzending ook van overtuigd geraakt dat je voor VN-missies moet beschikken over een grenzeloos optimisme en een bovennatuurlijke positieve instelling. Je zult het zien: er zal een oplossing komen en meestal nog niet eens zo'n slechte. En voorwaar!
Het is inmiddels 17 augustus en er is sinds enkele dagen een overeenkomst, waarbij is afgesproken dat de Bosnische Serviers de zwaarste wapens terugtrekken uit de 20 km zone, er een vrije doorgang zal komen naar en van Sarajevo en het vliegveld weer geopend zal worden.
Misschien is het wel mogelijk dat ik Bosnie kan verlaten over dezelfde weg die ik ook op de heenreis heb genomen. Dat had ik in mijn (beperkt grenzeloze) optimisme niet meer voor mogelijk gehouden.
Zo zie je maar.
Alhoewel de ontwikkelingen op dit moment zeker positief zijn te noemen, is er nog geen definitieve oplossing. Dat zullen wij hier in Bosnie niet meer meemaken.
Voor ons is het voorlopig: OVER en....... UIT!
W.M. Verschraegen
Kolonel der Limburgse Jagers.